2023-07-18

ÇALIŞANLARA NAKİT VE YEMEK ÇEKİ OLARAK ÖDENEN YEMEK BEDELİNDE İSTİSNA UYGULAMASI

---

7420 sayılı Kanunla, 1 Aralık 2022 tarihinden itibaren uygulanmak üzere, işverenler tarafından hizmet erbabına işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda, yemek bedelinin nakit olarak verilmesi suretiyle sağlanan menfaatler de istisna kapsamına alınmıştır.

YEMEK BEDELİNE İLİŞKİN GELİR VERGİSİ İSTİSNA

Tebliğde, yemek bedeli istisna tutarı 2023 yılı için 110 TL (%10 KDV dahil 121,00 TL) olarak yeniden belirlenmiştir.

Hizmet erbabına nakit olarak ödenen yemek bedelinin gelir vergisinden istisna edilebilmesi için;

a) İşverenler tarafından işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi,

b) Günlük yemek bedelinin KDV dahil  121,00 TL’nı aşmaması,

c) Fiilen çalışılan günlere ilişkin olması

gerekmektedir.

Nakit olarak yapılan yemek bedeli ödemelerinin, 18/11/2008 tarihli ve 27058 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ücret, Prim, İkramiye ve Bu Nitelikteki Her Türlü İstihkakın Bankalar Aracılığıyla Ödenmesine Dair Yönetmelikte belirlenen ödeme usulüne göre banka aracılığıyla yapılması gerekmektedir.

Örneğin, işyerinde 21 gün fiilen çalışma varsa  karşılığında yapılacak (121 TL x 21 gün=) 2.541,00 TL’lik yemek bedeli ödemesinin tamamı gelir vergisinden istisna edilecektir.

Ancak yemek bedeli ödemesinin 130 TL olduğunu kabul ettiğimizde (130 TL x 21 gün) 2.730 TL’lik yemek bedelinin 2.541 TL’si gelir vergisinden istisna edilecek, kalan (2.730 TL - 2.541 TL=) 189,00  TL ise vergiye tabi olacaktır.

Diğer taraftan, işverenlerce hizmet erbabına nakit olarak verilen yemek bedelinin tamamının, istisna kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın ücret bordrosunda gösterilmesi gerekmektedir. İstisna kapsamındaki yemek bedeli ödemeleri vergi matrahına dahil edilmeyecektir.

YEMEK BEDELİNE İLİŞKİN DAMGA VERGİSİ İSTİSNA

 Damga Vergisi Kanununa ekli II sayılı tarifedeki düzenleme gereği, işverenler tarafından hizmet erbabına yapılan ödemelere ilişkin olarak düzenlenen kağıtlarda yer alan tutarın, istisnaya isabet eden kısmı damga vergisinden de istisnadır.

 

YEMEK BEDELİNE İLİŞKİN SGK  İSTİSNASI

5510 sayılı Kanun 80/1. Madde b bendi gereği Kurumca belirlenen tutarda yemek bedeli primden istisnadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu tarafından alınan 17.11.2022 tarihli ve 2022/323 sayılı Karar ile yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelerin, günlük asgari ücretin yüzde 23,65’ inin prime esas kazançtan istisna tutulmasına karar verilmiştir.

Bu durumda, yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar,

Brüt Günlük Asgari Ücret x % 23,65 = (Günlük İstisna Tutarı)

Ay İçinde Fiilen Çalışılan Gün Sayısı x Günlük İstisna Tutarı = Aylık İstisna Tutarı,

Ödenen Yemek Bedeli - İstisna Tutarı = Prime Esas Kazanca Dahil Edilecek Yemek Bedeli,

 formülü vasıtasıyla hesaplanacaktır.

Buna göre, 1/7/2023 – 31/12/2023 tarihleri arasında 4/(a) kapsamında sigortalıların prime esas kazançlarından istisna tutulacak yemek bedeli tutarı;

447,15 TL x % 23,65 =105,75 TL  (Günlük) olarak uygulanacaktır.

Sigortalılar için üçüncü kişilere yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. araçlarla fatura karşılığı yemek bedeli ödenmesi halinde günlük brüt asgari ücretin %23,65’ inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

Yemek çeki ile çalışana yemek yardımı yapılması;

Örnek 1-

Çalışana günlük (110,00 TL + %10 KDV) 121,00 TL YEMEK ÇEKİ yardımı yapılması halinde;

Gelir vergisi kesintisine tabi matrah oluşmayacak,

Damga vergisine tabi matrah oluşmayacak,

Her gün için SGK prim matrahı (121,00 – 105,75) 15,25 TL olarak bordroya yansıyacaktır.

Örnek 2-

Çalışana günlük kdv dahil 100,00 TL YEMEK ÇEKİ yardımı yapılması halinde;

Gelir vergisi kesintisine tabi matrah oluşmayacak,

Damga vergisine tabi matrah oluşmayacak,

SGK prim matrahı (100,00 – 105,75) oluşmayacak,

Örnek 3-

Çalışana günlük kdv dahil 150,00 TL YEMEK ÇEKİ yardımı yapılması halinde;

Günlük Gelir vergisi kesintisine tabi matrah (150,00 – 121,00) 29,00 TL olacaktır,

Günlük Damga vergisi kesintisine tabi matrah (150,00 – 121,00) 29,00 TL olacaktır,

Her gün için SGK prim matrahı (150,00 – 105,75) 44,25 TL olarak bordroya yansıyacaktır.

 

Nakit olarak çalışana yemek yardımı yapılması;

Örnek 1-

Çalışana günlük nakit 121,00 TL yemek yardımı yapılması halinde;

Gelir vergisi kesintisine tabi matrah (121,00 – 110,00 ) 11,00 TL olacaktır,

Damga vergisine tabi matrah (121,00 – 110,00 ) 11,00 TL olacaktır,

Her gün için SGK prim matrahı (121,00 – 105,75) 15,25 TL olarak bordroya yansıyacaktır.

Örnek 2-

Çalışana günlük 100,00 TL nakit yemek yardımı yapılması halinde;

Gelir vergisi kesintisine tabi matrah oluşmayacak,

Damga vergisine tabi matrah oluşmayacak,

SGK prim matrahı (100,00 – 105,75) oluşmayacak,

Örnek 3-

Çalışana günlük nakit 150,00 TL yemek yardımı yapılması halinde;

Günlük Gelir vergisi kesintisine tabi matrah (150,00 – 110,00) 40,00 TL olacaktır,

Günlük Damga vergisi kesintisine tabi matrah (150,00 – 110,00) 40,00 TL olacaktır,

Her gün için SGK prim matrahı (150,00 – 105,75) 44,25 TL olarak bordroya yansıyacaktır.

   

DAYANAK MEVZUAT

Gelir Vergisi Kanunu Madde 23

8. (Değişik: 25/5/1995-4108/16 md.) Hizmet erbabına işverenlerce yemek verilmek suretiyle sağlanan menfaatler (işverenlerce, işyerinde veya müştemilatında yemek verilmeyen durumlarda çalışılan günlere ait bir günlük yemek bedelinin 51 (110 TL) Türk lirasını aşmayan kısmı istisna kapsamındadır. Ödemenin bu tutarı aşması halinde aşan kısım ile bu amaçla sağlanan diğer menfaatler ücret olarak vergilendirilir.)

Damga Vergisi Kanunu II sayılı tarife

Damga vergisinden istisna edilen kağıtlar:

IV - Ticari ve medeni işlerle ilgili kağıtlar:

34. (Ek: 30/12/2004-5281/8 md.) Ticarî, ziraî veya meslekî faaliyetlere ilişkin olmamak şartıyla gerçek kişiler arasında düzenlenen akitlerle ilgili kâğıtlar (Söz konusu kâğıtlar, resmi dairelere veya noterlere ibraz edildikleri takdirde bu tarih itibarıyla vergiye tâbi tutulur ve ibraz edenlerce ödenir.). (Ek ibare: 29/6/2006-5535/8 md.) ile Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinde belirtilen ücretlere ilişkin kâğıtlar (Bu maddenin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen ücretlerde istisna, aylık brüt asgari ücrete isabet eden kısım için uygulanır)

5510 Madde 80

b) Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz. 

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği

(7) (Ek:RG-18/8/2021-31572)⁽³²⁾ (Değişik ibare:RG-11/11/2022-32010)⁽³⁶⁾ İşveren tarafından;

a) (Değişik:RG-11/11/2022-32010)⁽³⁶⁾ İşyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelerin, günlük asgari ücretin Kurum Yönetim Kurulunca belirlenen oranının fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutarı

 

SGK 2020/20 sayılı Genelge

 

2.1.3- İşverenlerce sigortalılara nakit olarak verilen yemek bedelinde uygulama İşverenlerce işyerinde veya müştemilatında yemek verilmemesi şartıyla, sigortalılara yemek bedeli adı altında nakden yapılan ödemelerin günlük asgari ücretin %23,65’ inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutarı prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

2.1.4- Sigortalılar için üçüncü kişilere yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. araçlarla fatura karşılığı ödenen yemek bedellerine ilişkin uygulama Sigortalılara ay içinde yemek bedeli olarak nakit ödeme yapılmaksızın, çalıştıkları işyerinin dışında yemek üretimi yapan başka firma veya şahıslar tarafından yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. karşılığında yemek verilebilmektedir.

Bu kapsamda sigortalılar için üçüncü kişilere yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki vb. araçlarla fatura karşılığı yemek bedeli ödenmesi halinde günlük brüt asgari ücretin %23,65’ inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

2.1.5-Yemek bedeline ilişkin diğer hususlar

2.1.5.1-Yemek kartlarına/çeklerine/kuponlarına yüklenen yemek bedellerinin sigorta priminden istisna tutulabilmesi için söz konusu kartların/çeklerin/kuponların yalnızca yemek yenilmesi amacıyla kullanılması gerekmektedir. Yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelere ilişkin muvazaalı durumların tespit edilmesi halinde Kurumun prim kaybı işverenlerden 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesi uyarınca gecikme zammı ve cezası ile tahsil edilecektir.

2.1.5.2- Asgari Ücret Yönetmeliğinin “İşverenin Sorumluluğu” başlıklı 12 nci maddesinde yer alan “İşverenler tarafından, işçilere sağlanan sosyal yardımlar sebebiyle asgari ücretten herhangi bir indirim yapılamaz” hükmü gereğince yemek bedeli asgari ücrete ilave olarak verilmesi gerekmektedir. Buna göre brüt asgari ücretin (prime esas kazanç alt sınırı) içerisine yemek bedeli tutarı dâhil edilmeyecektir

 

KDV dahil 121,00 TL ve KDV dahil 130,00 TL yemek yardımı ile ilgili kayıtlara alınacak faturanın muhasebeleştirilmesine ilişkin örnekleri sizlere faydalı olması amacıyla aşağıda sunuyoruz.

		GÜNLÜK İSTİSNA	GÜNLÜK İSTİSNA
		110  TL + KDV	125  TL + KDV
		01.01.2023	01.01.2023
A	Fiili Çalışma Günü	21	21
B	Günlük Ödenen Tutar	121	130
C=A*B	Aylık Tutar	2.541,00	2.730,00
D	Vergiden İstisna Edilen Tutar (Günlük)	121,00	121,00
E=D*A	Vergiden İstisna Edilen Tutar (Aylık)	2.541,00	2.541,00
F=C-E	Vergiye Tabi Tutar (Aylık)	0,00	189,00
G	Personel Sayısı	1	1
H=C*G		2.541,00	2.730,00
I	Yemek Çeki Faturası Tarihi	18.07.2023	18.07.2023
İ	Yemek Çeki Faturası No	MLE2022000011111	MLE2022000011112
J=H	Yemek Çeki Fatura Tutarı (KDV Dahil)	2.541,00	2.730,00
K=E*G	Vergiden İstisna Tutar (KDV Dahil)	2.541,00	2.541,00
L=J-K	Vergiye Tabi Tutar (KDV Dahil)	0,00	189,00
M=J	Aylık Ödenen Yemek Bedeli (KDV Dahil)	2.541,00	2.730,00
N=K	Vergiden İstisna Tutar (KDV Dahil)	2.541,00	2.541,00
O=M-N	Vergiye Tabi Tutar (KDV Dahil)	0,00	189,00
	Muhasebe Kaydı	18.07.2023
		Borç	Alacak
740	Hizmet Üretim Maliyeti V(N)	2.310,00
191	%8 İndirilecek KDV (N)	231,00
335	Personele Borçlar (O)	0,00
320	Multinet A.Ş. (H)		2.541,00
		2.541,00	2.541,00
	Muhasebe Kaydı	18.07.2023
		Borç	Alacak
740	Hizmet Üretim Maliyeti V(N)	2.310,00
191	%8 İndirilecek KDV (N)	231,00
335	Personele Borçlar (O)	189,00
320	Multinet A.Ş. (H)		2.730,00
		2.730,00	2.730,00
Vergiden istisna edilen tutar gider ve kdv olarak dikkate alınır, vergiye tabi olan tutar ise personele yapılan ayni yardım olarak bordroya yansıtılır.