2014-11-03

BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ VE ŞAHIS SİGORTALARINA İŞVEREN VE İŞÇİ TARAFINDAN ÖDENEN KATKI PAYLARININ GV KANUNU VE SGK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ.

---

Yazımızda  işveren veya çalışanlar tarafından ödenmiş sigorta primlerinin Ücret Bordosunda Gelir Vergisi ve SGK matrahının hesaplanmasında sağlayacağı avantajlar açıklanmıştır.

1-      İŞVERENLERCE BES’NE YAPILAN KATKI PAYI ÖDEMELERİNİN GV KANUNU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ;

İşverenlerce ücretliler adına Bireysel  Emeklilik Sistemine (BES) ödenen katkı payları, GV Kanunu’nun 40/9 maddesi gereği  ücretle ilişkilendirilmeksizin ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilebilmektedir. Bu madde kapsamında sadece BES’ne ödenen katkı payları ticari kazancın tespitinde aşağıda belirtilen kurallar dahilinde gider olarak yazılabilecek olup, bunun dışında ödenecek şahıs sigorta primleri (hayat, ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum vb.) çalışanların ücret bordrosuna yansıtılmadan gider kaydedilemeyecektir.

İşveren tarafından BES’ne ödenen katkı payının gider yazılabilmesi için;

a - Ödemenin yapıldığı ayda elde edilen ücretin (maaş, prim, ikramiye, sosyal yardım ve zam gibi sürekli nitelikteki ödemeler toplamının) %15’ini aşmaması

b - Yıllık olarak ödenen katkı payının da asgari ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması gerekmektedir.

Örneğin İşveren A işyerinde çalışan Bayan Z için aylık 200 TL BES’ne prim ödemektedir.

Bayan Z nin Aylık Brüt Ücreti 2.000.-TL ise aylık olarak elde edilen gelirin %15’i 200 TL’nı ve yıllık olarak ödenen 3.600 TL da yıllık asgari ücret tutarını aşmadığından işveren A her ay ödediği 200.-TL BES katkı payı tutarını defterine gider olarak yazabilecektir.

Katkı payının ticari kazancın tespitinde dikkate alınabilmesi için bireysel emeklilik şirketlerinin emeklilik branşında ruhsat almış olmaları gerekmektedir.

2-      ÇALIŞANLAR TARAFINDAN BES’NE ÖDENEN KATKI PAYLARININ GELİR VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ;

Çalışanlar tarafından BES’ne ödenen primlere 6327 sayılı kanunun 29. maddesi ile ilave %25 de devlet katkısı  sağlandığından,  bu prim tutarları ayrıca (Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinde yapılan değişiklik ile) ücretliler için vergiye tabi ücret matrahının tespitinde dikkate alınmamaktadır.

3-      İŞVERENLERCE ŞAHIS SİGORTA PRİM ÖDEMELERİNİN GELİR VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ;

İşverenlerce çalışanlar adına ödenen şahıs sigorta primleri (hayat, ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ) ücret olarak değerlendirilecek, herhangi bir oran ya da tutar sınırlaması olmaksızın ticari kazancın tespitinde ücret bordrosunda vergilendirilerek ücret gideri olarak dikkate alınabilecektir.

4-      ÇALIŞANLAR TARAFINDAN ŞAHIS SİGORTA PRİM ÖDEMELERİNİN GELİR VERGİSİ KANUNU AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ;

Çalışanlar tarafından ödenen şahıs sigorta primlerinin vergiye tabi ücret matrahının tespitinde dikkate alınabilmesi için;

a - Ödemenin yapıldığı ayda elde edilen ücretin (maaş, prim, ikramiye, sosyal yardım ve zam gibi sürekli nitelikteki ödemeler toplamının) %15’ini aşmaması. (Ücretlilerin ödediği prim ve katkı payının ilgili olduğu ayda indirilemeyen kısmı, izleyen aylara ait ücret matrahından indirilemeyecektir.)

b - Yıllık olarak ödenen katkı payının da asgari ücretin yıllık tutarını aşmaması gerekmektedir.

Vergiye tabi ücret matrahının tespitinde dikkate alınacak sigorta primleri; sigortanın Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla;

-Ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortası poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin % 50 si ile,

-Ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin tamamından oluşmaktadır.

147 nolu GV Genel Tebliğinin ‘’4. Ücret matrahının Tayininde Nazara Alınacak Diğer İndirimler’’ başlıklı bölümünün şahıs sigorta primlerinin gayrı safi ücret tutarından indirilmesine ilişkin kısmında;

‘’Diğer taraftan, şahıs sigorta priminin birkaç aylık veya yıllık dönemler itibariyle defaten ödenmesi halinde, yapılan ödemenin bir aylık tutarı tespit edilip, her bir aya isabet eden miktarı o aylara ait hizmet erbabı hissesi olarak hesaplanan emekli aidatı veya sigorta primi tutarını aşmaması şartı ile ücretin gayrisafi tutarından indirilebilecektir. Şu kadar ki, aylık olarak hesaplanan indirime konu prim tutarı, ödeme belgesinin işverene ibraz edildiği ayda dahil olmak üzere, ödemenin ilişkin olduğu müteakip aylarda ücretin matrahının tayininde nazara alınacaktır. Bu uygulamada, şahıs sigorta priminin bir kaç aylık veya yıllık dönemler itibariyle defaten ödenmesi halinde yapılan prim ödemesinin tutarı, ait olduğu aylara bölünmeyip, ödeme belgesinin işverene ibraz edildiği tarihten sonraki primin ait olduğu aylara bölünmek suretiyle, indirime konu olabilecek aylık tutarı tespit edilecektir.’’ denilmektedir.

Aynı ay içerisinde, işveren tarafından BES’ne katkı payı ödenmesi ve çalışan tarafından da şahıs sigorta primi ödenmesi durumunda ise aylık brüt ücretin % 15’ini aşmamak üzere, indirimin öncelikli olarak ücret matrahının tespitinde mi kullanılacağı yoksa ticari kazancın tespitinde mi kullanılacağına taraflar karar verir.

5-      İŞVERENLERCE ÖZEL SAĞLIK SİGORTALARINA VE BES’NE ÖDENEN KATKI PAYLARININ SGK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ;

5510 sayılı SGK’nun 80.maddesinin b bendine göre işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.Özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik sistemi dışında ödenen tüm şahıs sigorta primleri (hayat, ölüm, kaza,   sakatlık, işsizlik, analık, doğum )  her ne adla yapılırsa yapılsın prime esas kazanca tabi tutulur.

Bu çerçevede 2014 yılının ikinci altı aylık diliminde işverenlerce özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine sigortalılar adına ödenen 1.134,00 * 30 / 100 = 340,20 TL tutarındaki katkı payları prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

DİKKAT EDİLECEK DİĞER HUSUSLAR

-GV Kanunun 63 ve 89. maddelerine yapılan düzenlemelere göre, ödenmemiş prim ve katkı payları, sigorta poliçesi bulunsa dahi indirim konusu yapılamamaktadır.

-Geçmişe dönük prim ödemelerinin de düzeltme yoluyla ödemenin ilgili olduğu matrahın tespitinde indirim konusu yapılması mümkün değildir.

-Birden fazla işverenden ücret alınması durumunda, yıllık asgari ücrete ilişkin miktar sınırlamasının ücretli tarafından verilecek bilgiler çerçevesinde yürütülmesi gerekir. Bu anlamda özellikle yıl içinde işe başlamalarda ileride doğabilecek sorunları önlemek açısından ücretliden sigorta primi ve katkı payı konusunda daha önce yapılan uygulamalarla ilgili olarak yazılı bilgi alınması gerekir.

-İndirimin doğru bir şekilde uygulanabilmesi için ödeme tutarı ile tarihinin belgelendirilmesi gerekmektedir.

-Ödeme tutarı ve tarihinin; sigorta veya bireysel emeklilik şirketlerince düzenlenen makbuzlarla ya da ödeyenin adı ve soyadı, ödemenin ait olduğu dönem, ödenen prim veya katkı payı tutarı, ödeme yapılan sigorta veya bireysel emeklilik şirketinin ünvanı ve ödemenin türüne (Şahıs sigorta primi veya bireysel emeklilik katkı payı) ilişkin bilgilerin yer alması koşuluyla banka dekontları, otomatik para çekme makinası makbuzları, kredi kartı ekstreleri ve posta çekleri ile tevsik edilebilmesi mümkündür.

-Ayrıca, sigorta poliçesi veya emeklilik sözleşmesinin bir örneğinin (fotokopisinin) işverene verilmesi halinde sigorta veya emeklilik şirketlerince faks veya e-posta yoluyla katılımcılara gönderilen makbuz örnekleri ile internet ortamında yapılan ödemelere ilişkin olarak bilgisayardan alınan çıktılar esas alınarak da indirim uygulanabilecektir.

Konu anlatımının özet tablosu aşağıda sunulmuştur.

SİGORTA	ÖDEYEN	GV ORAN SINIRI	GV TUTAR SINIRI	SGK ORAN SINIRI
BES	İŞVEREN	AYLIK BRÜT ÜCRETİN %15 İ	YILLIK ASGARİ ÜCRET	AYLIK ASGARİ ÜCRETİN %30 U
HAYAT	İŞVEREN	ÜCRET BORDROSUNA ALINIP VERGİLENDİRİLEREK SINIRSIZ FAYDALANILABİLİR		FAYDALANILAMAZ
ÖLÜM	İŞVEREN	ÜCRET BORDROSUNA ALINIP VERGİLENDİRİLEREK SINIRSIZ FAYDALANILABİLİR		FAYDALANILAMAZ
KAZA	İŞVEREN	ÜCRET BORDROSUNA ALINIP VERGİLENDİRİLEREK SINIRSIZ FAYDALANILABİLİR		FAYDALANILAMAZ
SAĞLIK	İŞVEREN	ÜCRET BORDROSUNA ALINIP VERGİLENDİRİLEREK SINIRSIZ FAYDALANILABİLİR		AYLIK ASGARİ ÜCRETİN %30 U
SAKATLIK	İŞVEREN	ÜCRET BORDROSUNA ALINIP VERGİLENDİRİLEREK SINIRSIZ FAYDALANILABİLİR		FAYDALANILAMAZ
İŞSİZLİK	İŞVEREN	ÜCRET BORDROSUNA ALINIP VERGİLENDİRİLEREK SINIRSIZ FAYDALANILABİLİR		FAYDALANILAMAZ
ANALIK	İŞVEREN	ÜCRET BORDROSUNA ALINIP VERGİLENDİRİLEREK SINIRSIZ FAYDALANILABİLİR		FAYDALANILAMAZ
DOĞUM	İŞVEREN	ÜCRET BORDROSUNA ALINIP VERGİLENDİRİLEREK SINIRSIZ FAYDALANILABİLİR		FAYDALANILAMAZ
BES	ÇALIŞAN	ÜCRET GV MATRAHINDA KULLANILMAZ	ÜCRET GV MATRAHINDA KULLANILMAZ	FAYDALANILAMAZ
HAYAT	ÇALIŞAN	PRİMİN % 50 Sİ VE AYLIK BRÜT ÜCRETİN %15 İ ***	YILLIK ASGARİ ÜCRET	FAYDALANILAMAZ
ÖLÜM	ÇALIŞAN	PRİMİN TAMAMI AYLIK BRÜT ÜCRETİN %15 NE KADAR	YILLIK ASGARİ ÜCRET	FAYDALANILAMAZ
KAZA	ÇALIŞAN	PRİMİN TAMAMI AYLIK BRÜT ÜCRETİN %15 NE KADAR	YILLIK ASGARİ ÜCRET	FAYDALANILAMAZ
SAĞLIK	ÇALIŞAN	PRİMİN TAMAMI AYLIK BRÜT ÜCRETİN %15 NE KADAR	YILLIK ASGARİ ÜCRET	FAYDALANILAMAZ
SAKATLIK	ÇALIŞAN	PRİMİN TAMAMI AYLIK BRÜT ÜCRETİN %15 NE KADAR	YILLIK ASGARİ ÜCRET	FAYDALANILAMAZ
İŞSİZLİK	ÇALIŞAN	PRİMİN TAMAMI AYLIK BRÜT ÜCRETİN %15 NE KADAR	YILLIK ASGARİ ÜCRET	FAYDALANILAMAZ
ANALIK	ÇALIŞAN	PRİMİN TAMAMI AYLIK BRÜT ÜCRETİN %15 NE KADAR	YILLIK ASGARİ ÜCRET	FAYDALANILAMAZ
DOĞUM	ÇALIŞAN	PRİMİN TAMAMI AYLIK BRÜT ÜCRETİN %15 NE KADAR	YILLIK ASGARİ ÜCRET	FAYDALANILAMAZ

 

***Ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortası gurubunda yer alan tüm sigorta primleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin %50'si ile birikimli sigortaların dışında kalan yaşam teminatı içeren sigorta primlerinin tamamı ödendiği ayda elde edilen ücretin % 15'ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşmaması ve prim ödeme belgesinin primin ait olduğu ay içinde ibraz edilmesi şartıyla, ücretin safi değerinin tespitinde ücret matrahından indirilmesi mümkündür.

Buna göre, şirketiniz çalışanının birikimsiz hayat sigortası için ödemiş olduğu primlerin tamamının, ödendiği ayda elde edilen ücretin %15'ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşmaması kaydıyla, ücret matrahından indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır. Bkz. 85 nolu Gelir Vergisi Sirküleri https://www.gib.gov.tr/node/86801 

Ücret bordrosu yapılırken hataya düşmemek için hayat poliçesinin, birikimli poliçe olup olmadığı sorgulanmalıdır.

S.M.M.M. Lütfi GÜLBENK