2015-12-28

GELİR VERGİSİNDEN KİMLER MUAF? VERGİDEN MUAF OLAN ESNAF SİGORTALI OLMAK ZORUNDA MI?

---

Gelir vergisinden kimlerin muaf olduğu, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 9. maddesinde açıklanmıştır.  Yasada yer alan hükümlere göre özetle,

- Motorlu nakil vasıtaları kullanmamak şartıyla gezici olarak veya bir işyeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler,

- Bir işyeri açmaksızın gezici olarak çalışan hallaç, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi, kundura boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibi küçük sanat erbabı,

-  Köylerde gezici olarak her türlü sanat işleri ile uğraşanlar

- Nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 rüsum tonilatoya kadar nakil vasıtaları işletenler,

- Hayvanla veya bir adet hayvan arabası ile nakliyecilik yapanlar,

- Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla nakliyeciliği mutat hale getirmeksizin ara sıra ücret karşılığında taşımacılık yapan çiftçiler,

-Oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü gibi mamûlleri; örgü, dantel gibi nakış işlerini;  turistik eşya, hasır, sepet gibi ürünleri; tarhana, erişte, mantı gibi yiyecekleri  işyeri açmaksızın satanlar,

-Bir işyeri açmaksızın kapı kapı dolaşmak suretiyle her türlü hurda maddeyi
toplayarak bu malları satanlar,

-Kendi ürettikleri ürünleri satanlara münhasır olmak üzere el dokuma işleri, bakır işlemeciliği, çini ve çömlek yapımı, sedef kakma ve ahşap oyma işleri, kaşıkçılık, bastonculuk, semercilik, yazmacılık, yorgancılık, keçecilik, lüle ve oltu taşı işçiliği, çarıkçılık, yemenicilik, oyacılık ve bunlar gibi geleneksel, kültürel, sanatsal değeri olan ve kaybolmaya yüz tutan meslek kollarında faaliyette bulunanlar,

Gelir vergisinden muaf tutulmuşlardır.

Vergiden muaf olabilmek için “Esnaf Muaflığı Belgesi” almak gerekir.

Yasanın 9. maddesinde sayılan şartları taşıyan esnafın gelir vergisinden muaf tutulabilmesi için ilgili esnaf odasına kayıt olmaları  ve durumlarını tevsik etmek suretiyle belediyeden "Esnaf Muaflığı Belgesi" almaları gerekmektedir.

Gelir vergisinden muaf esnaf, sigortalı olmak zorunda mı?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4. maddesinde, gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanların, maddenin (b) bendi kapsamında sigortalı (eski adıyla Bağ-Kur’lu) olacakları hususuna yer verilmiştir.

Bu kişilerin sigortalılıkları esnaf ve sanatkarlar sicil müdürlüklerine kayıt oldukları tarihten itibaren başlatılmaktadır.

Bunun tek istisnası ise yasanın 6. maddesinde açıklanmıştır. Buna göre, gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlardan, aylık faaliyet gelirlerinden bu faaliyetine ilişkin masraflar düşüldükten sonraki kalan tutarı, prime esas günlük kazanç alt sınırının otuz katından az olduğunu belgeleyenler zorunlu sigortalılık kapsamı dışında tutulmuşlardır.

Dolayısıyla, bu kişiler bir örneği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 16 nolu ekinde yer alan “Sigortalılık Muafiyet Belgesini” esnaf ve sanatkar odaları birliğinden onaylatmaları halinde sigortalı sayılmayacaklardır.

Gelir vergisinden muaf esnaf ne kadar sigorta primi öder?

Gelir vergisinden muaf olmalarına rağmen, sosyal güvenlik kapsamında  “Sigortalılık Muafiyet Belgesi” alamayan esnaflar, 4/b kapsamında (Bağ-Kur) sigorta kapsamına alınmışlardır.

Gelir vergisinden olmalarına rağmen “Sigortalılık Muafiyet Belgesi” alamayan sigortalılar, beyan edecekleri kazanç tutarının; beyanda bulunmamaları halinde 30 günlük asgari ücretin % 34,5’i üzerinden prim ödemektedirler.

Dolayısıyla 2015/Aralık ayı itibariyle 30 günlük brüt asgari ücretin 1.273,50 TL olduğu göz önüne alındığında, gelir vergisinden muaf esnafın ödeyeceği asgari prim tutarı;

1.273,50 * 34,5 / 100 = 439,36 TL olacaktır.

Evlerinde imal ettikleri dikiş nakış işlerini, turistik eşyaları, mantı, erişti gibi ürünleri satan gelir vergisinden muaf kadınlar 2015 yılında 22 günlük prim öderler.

5510 sayılı Kanunun geçici 16. maddesinde Gelir Vergisi Kanununun 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde belirtilen işleri yapan kadın sigortalıların, bu maddenin yürürlüğe girdiği yıl için prime esas günlük kazanç alt sınırının onbeş katı üzerinden başlanılarak, takip eden her yıl için bir puan arttırılmak suretiyle otuz katını geçmemek üzere malullük, yaşlılık, ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası primi ödeyecekleri öngörülmüştür.

Geçici 16. madde 2008 yılında yürürlüğe girmiş olup, on beş günlük prim tutarı 2008 den itibaren yıllar itibariyle 1 puan artırıldığında bu gün itibariyle 22 güne ulaşılmıştır.

Dolayısıyla evlerinde imal ettikleri dikiş nakış işlerini, turistik eşyaları, mantı, erişti gibi ürünleri satan gelir vergisinden muaf kadınlar 2015 yılı Aralık ayı itibariyle,

 42,45 * 22 * 32,5 / 100 = 303,52 TL prim ödemektedirler.

Gelir vergisinden muaf olan kişiler emekli ise muafiyet belgesi almadıkları takdirde aylıklarından SGDP kesilir.

Gelir vergisinden muaf olan kişiler emekli oldukları tarihten sonra “Sigortalılık Muafiyet Belgesi” almamaları halinde aylıklarından % 10 oranında sosyal güvenlik destek primi kesilecektir.

O nedenle gelir vergisinden muaf olmalarına rağmen, emekli olmadan önce “Sigortalılık Muafiyet Belgesi” almamış kişilerin, emekli olduktan sonra bu belgeyi almaları menfaatlerine olacaktır.

 

S.M.M.M Lütfi GÜLBENK